Antykoncepcja to inaczej kontrola płodności. Są to różnego rodzaju metody, które zmniejszają ryzyko zajścia w ciążę u par, które nie chcą mieć dziecka. Niektóre z nich dodatkowo chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Zobacz, jakie są rodzaje antykoncepcji i jaka jest ich skuteczność.

Co to jest antykoncepcja? Na czym polega?

Jest to określenie na wszelkiego rodzaju metody, które mają uniemożliwić zapłodnienie. Opierają się one głównie na uniemożliwieniu plemnikom dotarcie do komórki jajowej (np. poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego lub stworzenie bariery mechanicznej). Niektóre środki antykoncepcyjne hamują owulację. Dzieje się to poprzez wpływ na gospodarkę hormonalną kobiety.

Funkcją antykoncepcji jest nie tylko ochrona przed zajściem w ciążę. Niektóre metody zapobiegają zakażeniu chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jest to bardzo ważne z punktu widzenia społecznego – na świecie jest kilkaset milionów osób zakażonych przynajmniej jedną z nich. Warto pamiętać, że infekcja rozprzestrzenia się nie tylko poprzez stosunek waginalny, ale także analny i oralny. W ich trakcie również wskazane jest zabezpieczenie.

Podział antykoncepcji: metody mechaniczne i hormonalne

Metod antykoncepcji jest wiele. Różnią się one nie tylko mechanizmem działania, ale także skutecznością. Nie można zapomnieć także o komforcie użytkowania oraz aspektach ekonomicznych. Wyróżnia się:

• antykoncepcję mechaniczną,
• antykoncepcję hormonalną.

Oprócz tego istnieją metody, takie jak wkładki domaciczne lub sterylizacja chirurgiczna. Drugi z nich w Polsce jest nielegalny w odniesieniu do kobiet (jest dopuszczalna tylko w niektórych przypadkach). Dodatkowo istnieje tzw. antykoncepcja awaryjna, którą stosują kobiety po stosunku lub naturalne metody (np. metoda objawowo-termiczna, czyli obliczanie dni płodnych na podstawie temperatury ciała i wyglądu śluzu szyjkowego).

Antykoncepcja mechaniczna

Mechanizm działania mechanicznych metod antykoncepcyjnych opiera się na fizycznym zablokowaniu przedostania się nasienia do narządów rodnych kobiety. Najbardziej popularne są prezerwatywy męskie, które należy założyć na penisa przed rozpoczęciem stosunku. Ich dodatkową zaletą jest to, że chronią przed chorobami wenerycznymi.

Metodą antykoncepcji mechanicznej są:

• prezerwatywy żeńskie,
• gąbki dopochwowe,
• gumowy krążek ze środkiem plemnikobójczym (diafragma),
• kapturek naszyjkowy.

Antykoncepcja hormonalna

Antykoncepcja hormonalna to sposób zapobiegania ciąży, który ma wpływ na gospodarkę hormonalną kobiety. Ich celem jest zatrzymanie owulacji, czyli niedopuszczenie do uwolnienia jajeczka.

Metody hormonalne to:

• tabletki antykoncepcyjne,
• krążki dopochwowe,
• plastry antykoncepcyjne,
• zastrzyki antykoncepcyjne,
• wkładki domaciczne hormonalne.

W przypadku tabletek antykoncepcyjnych wyróżnia się jednoskładnikowe i dwuskładnikowe preparaty. Pierwsze z nich zawierają progestagen. W drugim rodzaju obecny jest także estrogen.

Natomiast wkładka wewnątrzmaciczna hormonalna jest umieszczana w macicy. Jest ona wykonana z plastiku. Zawiera progesteron, który jest stopniowo uwalniany. Zmienia on właściwości śluzu szyjkowego, co uniemożliwia plemnikom, przedostanie się do dalszych części dróg rodnych kobiety. Czas użytkowania jednej wkładki domacicznej wynosi nawet kilka lat.

Tabletka  „dzień po” Sposób działania, przeciwwskazania, skutki uboczne 

Tabletki „dzień po” to tzw. antykoncepcja awaryjna (postkoitalna). Stosowana jest, gdy nie doszło jeszcze do zapłodnienia lub nowo powstały zarodek nie zdążył się jeszcze zagnieździć w macicy, a inne sposoby zabezpieczenia przed nieplanowaną ciążą okazały się nieskuteczne.

Kiedy sięgnąć po tabletkę „dzień po”?

Na polskim rynku dostępne są dwa preparaty na receptę. Ze względu na możliwe skutki uboczne nie są one przeznaczone do częstego użytku. Nie mogą być zatem stosowane jako rodzaj antykoncepcji.

Wskazania do zażycia tabletki „dzień po” to m.in.:

• gwałt,
• wypadnięcie krążka domacicznego,
• pęknięcie prezerwatywy,
• odklejenie plastra antykoncepcyjnego,
• nieprawidłowe przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych.

Tabletki „dzień po” – działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane po zażyciu tabletki „dzień po” to:

• ból i zawroty głowy,
• nudności i wymioty,
• dyskomfort w obrębie jamy brzusznej,
• ból pleców,
• wahania nastrojów,
• niepokój,
• bezsenność,
• wydzielina z dróg rodnych,
• obrzęk i tkliwość piersi.

Występujące niekiedy bóle i zawroty głowy mogą doprowadzić do spadku percepcji, dlatego po zastosowaniu leku nie powinno się prowadzić i obsługiwać pojazdów mechanicznych.

Tabletki „dzień po” – przeciwwskazania

Do przeciwwskazań przy przyjmowaniu tabletek „dzień po” należą:

• nowotwory hormonozależne,
• ciąża,
• karmienie piersią,
• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe (np. krwawienia z dróg rodnych),
• regularna antykoncepcja.

Tabletki „dzień po” a krwawienie miesiączkowe

Po zastosowaniu octanu uliprystalu lub lewonogestrelu krwawienie powinno wystąpić zgodnie z cyklem, w przewidywanym terminie. Niekiedy krwawienie miesiączkowe może pojawić się kilka dni za wcześnie lub za późno. W przypadku 7-dniowego opóźnienia należy udać się do lekarza w celu wykluczenia ciąży.

Zespół naszych lekarzy w Centrum Pacjenta Online  omówi z Tobą szerzej możliwości doboru właściwej antykoncepcji, dokona analizy, odpowie na Twoje pytania , jak również  pokieruje Cię na odpowiednie badania diagnostyczne, by wykluczyć przeciwskazania  .